การปรับตัวข้ามวัฒนธรรมของอาจารย์ชาวต่างชาติในบริบทกิจการด้านการศึกษาในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเข้าใจปรากฎการณ์การปรับตัวข้ามวัฒนธรรมของอาจารย์ชาวต่างชาติ เพื่อค้นหาประเด็นที่มีความเกี่ยวเนื่องในระดับบุคคล ระหว่างบุคคล และองค์การ กับการปรับตัวตามความคาดหวังก่อนเดินทาง และกับการปรับตัวข้ามวัฒนธรรมของอาจารย์ชาวต่างชาติ ที่ปฏิบัติงานในบริบทกิจการด้านการศึกษาในประเทศไทย รวมถึงกระบวนการปรับตัว และรูปแบบของการปฏิบัติตนของอาจารย์ชาวต่างชาติ เมื่อเผชิญกับอุปสรรค ค่านิยมและวัฒนธรรมของไทยที่มีอิทธิพลต่อการปรับตัวข้ามวัฒนธรรม กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยมี 2 ระยะ โดยระยะที่ 1 คือ ผู้มีประสบการณ์การทางานกับอาจารย์ชาวต่างชาติ ได้แก่ ผู้บริหาร เพื่อนร่วมงาน และผู้ประสานงานด้านต่างประเทศ จานวน 18 คน ระยะที่ 2 กลุ่มตัวอย่างคือ อาจารย์ชาวต่างชาติที่ปฏิบัติงานในประเทศไทยไม่น้อยกว่า 3 เดือน จานวน 18 คน การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ที่มีประสบการณ์การทางานกับอาจารย์ชาวต่างชาติ พบประเด็นที่มีความเกี่ยวเนื่องในระดับบุคคล ระหว่างบุคคล และองค์การกับการปรับตัวตามความคาดหวังก่อนเดินทาง และกับการปรับตัวข้ามวัฒนธรรมของนักวิชาการชาวต่างชาติ ที่ปฏิบัติงานในบริบทกิจการด้านการศึกษาในประเทศไทย มีประเด็นสาคัญที่เหมือนและแตกต่างจากกรอบแนวคิดของ Black และคนอื่นๆ (1991) ที่ศึกษาการปรับตัวของพนักงานเมื่อปฏิบัติงานต่างประเทศ คือ แรงจูงใจข้ามวัฒนธรรม ทัศนคติที่เกี่ยวกับประเทศไทย บุคลิกภาพ การรับรู้วัฒนธรรมและค่านิยมไทย ลักษณะของนักเรียนไทย กลุ่มบุคคลในสถานศึกษา การสื่อสาร นโยบายและการสนับสนุนความเป็นนานาชาติขององค์การ การกาหนดหน้าที่และมอบหมายงาน และการสนับสนุนจากองค์การช่วงเริ่มต้นการสนทนากลุ่มกับอาจารย์ชาวต่างชาติที่ปฏิบัติงานในประเทศไทยจานวน 3 กลุ่ม กลุ่มละ 6 คน พบว่า อาจารย์ชาวต่างชาติจะมีการปฏิบัติตนที่เกี่ยวข้องกับความตระหนัก ทาความเข้าใจเชิงบวกของเหตุและผล และหาวิธีการจัดการเมื่อเผชิญกับอุปสรรค หรือปัจจัยเชิงลบจากวัฒนธรรมและค่านิยมไทย ได้แก่ ประเด็นเรื่องประสบการณ์การทางานด้านการสอน การสื่อสารระหว่างบุคคล คุณลักษณะของนักเรียนไทยในระบบการเรียนการสอนภายใต้บริบทของกิจการด้านการศึกษาไทย นโยบายและการสนับสนุนความเป็นนานาชาติขององค์การ การกาหนดหน้าที่และมอบหมายงาน และการสนับสนุนจากองค์การในช่วงแรก สาหรับเรื่องมิติความหลากหลายทางวัฒนธรรมของ Hofstede (2001) พบว่าอาจารย์ชาวต่างชาติจะรับรู้และมีความตระหนักมาก่อนแล้ว ไม่พบว่าลาดับชั้นของตาแหน่งในองค์การเป็นอุปสรรคในการปรับตัว แต่พบว่ารูปแบบพฤติกรรมการพูดอ้อมค้อมของเพื่อนร่วมงานคนไทยที่พัฒนามาจากค่านิยมไทย เรื่อง ค่านิยมการยึดถือตัวตน หรือพฤติกรรมการไม่เคารพเวลา ไม่ตรงต่อเวลา ที่เป็นผลมาจากค่านิยมความยึดหยุ่นของคนไทย เป็นปัจจัยเชิงลบต่อการปรับตัวข้ามวัฒนธรรม ส่วนพฤติกรรมการแสดงออกว่า “ไม่เป็นไร” เป็นพฤติกรรมของคนไทยที่อาจารย์ชาวต่างชาติ มีความชื่นชอบและนามาปรับใช้ในการปฏิบัติงานและการดารงชีวิตในประเทศไทย จากผลการวิจัยนี้แสดงให้เห็นปรากฎการณ์ในประเด็นความเกี่ยวเนื่องกับการปรับตัวข้ามวัฒนธรรมของอาจารย์ชาวต่างชาติเมื่อตัดสินใจเดินทางมาปฏิบัติงานในกิจการด้านการศึกษาในประเทศไทย กระบวนการปรับตัว 9 ระยะและการปฏิบัติตนของอาจารย์ชาว ต่างชาติเมื่อเผชิญกับอุปสรรค หรือวัฒนธรรมและค่านิยมไทยที่ไม่คุ้นเคย ผลที่ได้นี้สามารถนาไปกาหนดแผนการบริหารทรัพยากรมนุษย์ การให้ความดูแลจิตใจของอาจารย์ชาวต่างชาติ ข้อพึงตระหนักในการทางานร่วมกับอาจารย์ชาวต่างชาติ รวมทั้งเพื่อเป็นข้อมูลให้อาจารย์ชาวต่างชาติในการเตรียมตัวและปรับตัวในประเด็นที่มีความเกี่ยวเนื่องกับการปรับตัวทั่วไป การปฏิสัมพันธ์กับคนไทย และการทางานในบริบทของกิจการด้านการศึกษาในประเทศไทยได้อย่างเหมาะสม