รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัย การศึกษาสมบัติและประสิทธิภาพของเมือกจากเห็ดร่างแห (Dictyophora indusiata) ในการเป็นสารช่วยยึดเกาะสำหรับตำรับยาเม็ด

Abstract

เห็ดร่างแหหรือเห็ดเยื่อไผ่สีขาวกระโปรงยาว (Dictyophora indusiata) เป็นเห็ดชนิดที่รับประทานได้ จัดอยู่ในสกุล Dictyophora วงศ์ Phallaceae ซึ่งมีเมือกเหนียวภายในหมวกดอก (pileus) เมือกดังกล่าวมีลักษณะเป็นไฮโดรคอลลอยด์ (hydrocolloids) ใส ไม่มีสี มีความหนืดและความสามารถในการยึดเกาะสูง จึงมีความเป็นไปได้ในการนำมาพัฒนาต่อเพื่อใช้เป็นสารช่วยในทางเภสัชกรรม งานวิจัยนี้ศึกษาเกี่ยวกับสมบัติเบื้องต้น สภาวะการทาแห้ง และการใช้เมือกจากเห็ดร่างแหเป็นสารช่วยยึดเกาะในตำรับยาเม็ด จากการศึกษาพบว่าเมือกจากเห็ดร่างแหประกอบด้วยน้าและสารจำพวกพอลิแซคคาไรด์เป็นหลัก มีการไหลแบบ pseudoplastic ซึ่งมีพฤติกรรมการไหลเป็นแบบ thixothopic สามารถทำให้เมือกเห็ดอยู่ในสภาวะผงแห้งที่สามารถละลายกลับได้โดยไม่สูญเสียความหนืดไปโดยวิธีการทำแห้งแบบเยือกแข็งร่วมกับแมนนิทอลในปริมาณที่เหมาะสมคือระหว่างร้อยละ 0.5-2.0 โดยน้ำหนัก เมือกจากเห็ดร่างแหที่ผ่านการทำแห้งมาแล้วสามารถนำมาใช้เป็นสารยึดเกาะในตำรับยาเม็ดพาราเซตามอลได้อย่างมีประสิทธิภาพทั้งในรูปแบบผงแห้งและรูปแบบสารละลาย โดยการเพิ่มปริมาณเมือกเห็ดแห้งในตำรับส่งผลให้ยาเม็ดมีความแข็งแรงเพิ่มขึ้นและมีเวลาแตกตัวนานขึ้น ความเข้มข้นที่เหมาะสมของเมือกจากเห็ดร่างแหในการนำมาใช้เป็นสารช่วยยึดเกาะในตำรับยาเม็ด คือ ร้อยละ 2.0 ของตำรับเมื่อใช้ในรูปผงแห้ง และร้อยละ 1.0 ของตำรับเมื่อใช้ในรูปสารละลาย โดยยาเม็ดที่เตรียมได้จากเมือกเห็ดแห้งดังกล่าวมีค่าความกร่อนต่ำ สามารถแตกตัวได้อย่างรวดเร็ว และมีการละลายของยาผ่านตามเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดในเภสัชตำรับ USP37 ดังนั้นจึงสามารถสรุปได้ว่าสามารถนำเมือกเห็ดแห้งมาใช้เป็นเป็นสารช่วยยึดเกาะในตำรับยาเม็ดได้อย่างมีประสิทธิภาพ