การประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานตรวจสอบภายในขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในประเทศไทย กรณีศึกษา : หน่วยงานตรวจสอบภายใน ของเทศบาลนครในภาคกลาง

Abstract

การศึกษาเรื่อง ประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานตรวจสอบภายในขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในประเทศไทย กรณีศึกษา หน่วยงานตรวจสอบภายใน ของเทศบาลนครในภาคกลาง มี วัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ (1) ประเมินผลสัมฤทธิ์ในระดับ ผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบของหน่วยงานตรวจสอบภายในของเทศบาลนครในภาคกลาง (2) เพื่อศึกษาปัญหาอุปสรรคในการดำเนินงานของหน่วยงานตรวจสอบภายในของเทศบาลนครในภาคกลางที่จะปฏิบัติงานตามมาตรฐานตรวจสอบภายในและจริยธรรมการปฏิบัติงานของส่วนราชการ (3) เพื่อเสนอแนวทางแก้ไขเพื่อให้หน่วยงานตรวจสอบภายของเทศบาลนครในภาคกลางให้ปฏิบัติงานได้ตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในและจริยธรรมการปฏิบัติงานของส่วนราชการ กรอบแนวคิดใช้ทฤษฎีระบบมาประยุกต์ใช้ในการประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานตรวจสอบภายใน ตามแนวคิดของ Eisner (1979) ที่ ประเมินคุณค่าตามมาตรฐานวิชาชีพ (professional review) โดยมีวิธีการดำเนินการวิจัยในเชิงคุณภาพ ศึกษาจากเอกสาร แนวคิดทฤษฎี งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์เชิงลึก ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูลซึ่งผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ประกอบด้วย เจ้าหน้าที่ หรือผู้เกี่ยวข้องในระดับปฏิบัติการ ระดับนโยบาย และนักวิชาการ ผลการวิจัยพบว่า การประเมินผลการดำเนินงานของหน่วยงานตรวจสอบภายในนั้นผลสัมฤทธิ์ในระดับผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบของหน่วยงานตรวจสอบภายในไม่ได้เกณฑ์มาตรฐานตามมาตรฐานการตรวจสอบภายในและจริยธรรมของส่วนราชการ ส่งผลกระทบต่อกิจกรรมการให้ความเชื่อมั่นและการให้คำปรึกษาของหน่วยงานตรวจสอบภายในที่ต้องปฏิบัติงานตรวจสอบภายในด้วยความเป็นอิสระและเที่ยงธรรม อันเนื่องมาจากปัญหา ดังต่อไปนี้ (1)ในการจัดทำกฎบัตรไม่ได้มีกระบวนการในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ หรือประชุมปรึกษาเพื่อสร้างสรรค์ข้อกำหนดใหม่ๆ ที่เหมาะสมกับบริบทของ แต่ละเทศบาล (2) โครงสร้างหน่วยงานตรวจสอบภายในยังไม่มีฐานะเทียบเท่าฝ่าย และหัวหน้าหน่วยงานตรวจสอบภายในยังไม่มีสถานภาพเทียบเท่าผู้บริหารหรือหัวหน้าของหน่วยงานสำคัญอื่นๆ (3) เทศบาลนครไม่มีคณะกรรมการตรวจสอบ ซึ่งเป็นกลไกที่สำคัญที่ช่วยให้เกิดการกำกับดูแลกิจการที่ดี (4) งบประมาณที่ได้รับการจัดสรรไม่เพียงพอต่อการดำเนินกิจกรรมตรวจสอบและการพัฒนาความรู้ของผู้ตรวจสอบภายใน (5) หน่วยงานตรวจสอบภายใน ไม่ได้วางแผนการประเมินความเสี่ยงเพื่อจัดลำดับความสำคัญก่อนหลังของกิจกรรม รวมถึงประเมินการควบคุมภายใน สำหรับการวางแผนเชิงกลยุทธ์ การวางแผนการตรวจสอบประจำปีและการจัดทำแนวการตรวจสอบ ทำให้แผนการตรวจสอบไม่สอดคล้องกับเป้าหมายของเทศบาล และ (6) รายงานการตรวจสอบ ไม่มีข้อเสนอแนะให้ผู้บริหารระดับสูงใช้ตัดสินใจในการบริหารงานขององค์การและ พิจารณาปรับปรุงระบบการควบคุมภายในป้องการการทุจริต ซึ่งจะทำให้องค์การ (เทศบาล) มีการดำเนินงานที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลยิ่งขึ้น ข้อเสนอแนะของงานวิจัยนี้ คือ (1) ควรพิจารณา การแต่งตั้งคณะกรรมการตรวจสอบ (audit committee) ซึ่งคณะกรรมการตรวจสอบเป็นกลไกที่สำคัญอันหนึ่งที่ช่วยให้เกิดการกำกับดูแลกิจการ (corporate governance) (2) ปรับโครงสร้างหน่วยงานตรวจสอบภายในให้มีความเป็นอิสระ โดยให้หน่วยงานตรวจสอบภายในมีฐานะเท่าเทียมฝ่ายและหัวหน้าหน่วยงานตรวจสอบภายในมีสถานภาพสูงพออย่างน้อยเทียบเท่าหัวหน้าหน่วยงานสำคัญอื่นๆในเทศบาลนคร (3) คณะกรรมการตรวจสอบต้องสอบทานการวางแผนเชิงกลยุทธ์ การวางแผนการตรวจสอบประจำปีและแนวทางการตรวจสอบให้สอดคล้องกับเป้าหมายของผู้บริหารระดับสูง (นายกเทศมนตรี) ของเทศบาลนคร (4) ส่งเสริมพัฒนาเจ้าหน้าที่หน่วยงานตรวจสอบภายในเป็น Certified Internal Audi- tor ด้วยการเพิ่มเป็นเงินเพิ่มด้านวิชาชีพและใช้ในการพิจารณาตำแหน่งที่สูงขึ้นไปในสายงานตรวจสอบภายในและสายงานบริหารที่ระดับสูงในองค์การ(เทศบาล)ต่อไป และ (5) ควรให้งบประมาณในด้านการบริหารหน่วยงานตรวจสอบภายในให้เพียงพอกับปริมาณ อาทิเช่น การเพิ่มบุคลากร การฝึกอบรมและอุปกรณ์การทำงานที่ทันสมัยเช่นโปรแกรมต่างที่ช่วยในด้านการตรวจสอบภายใน