รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัย ความเป็นตัวตนในสถาปัตยกรรม : กรณีศึกษาสถาปัตยกรรมเยสุอิตประเทศไทย

Abstract

โครงการวิจัยเรื่อง ความเป็นตัวตนในสถาปัตยกรรม: กรณีศึกษาสถาปัตยกรรมเยสุอิตในประเทศไทยนี้ มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาและพิสูจน์ถึงการมีอยู่ของความเป็นตัวตนในสถาปัตยกรรมซึ่งเป็นผลมาจากความเป็นตัวตนของมนุษย์ผู้อาศัย “ความเป็นตัวตน”ของมนุษย์นี้ เป็นส่วนสาคัญของการดารงชีวิตอยู่บนโลกของมนุษย์ด้วยจิตใจที่ปกติสุข การศึกษาจึงมุ่งทาความเข้าใจถึงความเป็นตัวตนของมนุษย์ที่มีความสัมพันธ์และผลกระทบต่อความเป็นตัวตนของสถาปัตยกรรมเสมอมาการวิจัยเริ่มโดยศึกษาความคิดจากงานเขียนของนักปรัชญาและสถาปนิกที่นิยามและพยายามทาความเข้าใจถึงความเป็นตัวตนที่มีอิทธิพลต่อสถาปัตยกรรม จากนั้นศึกษาวิเคราะห์และเปรียบเทียบตัวอย่างสถาปัตยกรรม รวมทั้งกลุ่มสถาปัตยกรรมทั้ง 4 แห่งของคณะเยสุอิตในประเทศไทย คือ 1. บ้านเซเวียร์ กรุงเทพมหานคร 2. ศูนย์เข้าเงียบสวนเจ็ดริน จังหวัดเชียงใหม่ 3. บ้านโลโยลา จังหวัดนครปฐม และ 4. วัดแม่พระเมืองลูร์ด จังหวัดชลบุรี ซึ่งคณะเยสุอิตผู้อาศัยนี้เป็นกลุ่มนักบวชที่มีความเป็นตัวตนเดียวกันชัดเจนเข้มข้น ผ่าน “จิตตารมณ์” หรือ วิถีในการดาเนินชีวิตและความคิดทางศาสนาคริสต์ นิกายคาทอลิกผลจากการศึกษาและวิจัยพบว่า ประการแรก มนุษย์รู้สึกว่ามั่นคงและอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ถูกต้อง เมื่อเขาได้แสดงความเป็นตัวตนลงสู่สถานที่นั้น ตัวตนของมนุษย์จึงสามารถสะท้อนไปสู่รูปแบบของสถาปัตยกรรมได้ ประการที่สอง สิ่งที่ทาให้รู้ว่ามีความเป็นตัวตนนั้นอยู่ คือการรับรู้ที่มา จากความทรงจา อันเกิดจากการรวบรวมประสบการณ์ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5 ต่อสถาปัตยกรรมประการที่สาม ความเป็นตัวตนนี้เกิดขึ้นในสถาปัตยกรรมด้วยเหตุหลายรูปแบบ เช่น จากความต้องการสื่อสารความหมายของตนเอง จากการเลือกการออกแบบที่เหมาะสมกับผู้อยู่อาศัย และเป็นไปตามวิถีชีวิตของผู้อยู่อาศัยเอง และประการสุดท้าย ในการเปรียบเทียบสถาปัตยกรรมของเยสุอิตในประเทศไทย 3 แห่งที่ก่อรูปก่อร่างมาจากความต้องการของเยสุอิตอย่างแท้จริง (บ้านเซเวียร์ศูนย์เข้าเงียบสวนเจ็ดริน และบ้านโลโยลา) พบว่าสถาปัตยกรรมแต่ละแห่ง มีรูปแบบที่มีผลมาจากความเป็นตัวตนของกลุ่มคนที่สอดคล้องกัน ซึ่งต่างไปจากวัดแม่พระเมืองลูร์ด ชลบุรี ซึ่งสร้างโดยกลุ่มคนต่างคณะอย่างชัดเจนองค์ความรู้ที่ได้รับจากการวิจัยนี้ สามารถเป็นแนวทางสร้างโอกาสให้เกิดความเป็นตัวตนในสถาปัตยกรรมได้ และกระตุ้นสานึกในการสร้างคุณค่าให้แก่งานสถาปัตยกรรมของสถาปนิก ด้วยการเปิดโอกาสให้ผู้อาศัยได้มีส่วนร่วมในการออกแบบ และสถาปนิกใส่ใจในการแปลความเป็นตัวตนของผู้อาศัยนั้นออกมาเป็นรูปธรรม