โครงการวิจัย เรื่อง มาตรการทางกฎหมายเพื่อส่งเสริมสิทธิในอากาศสะอาด

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสะท้อนให้เห็นความสำคัญของสิทธิในอากาศสะอาด ซึ่งมุ่งหมายให้ทราบถึงนโยบายหรือมาตรการอื่น ๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับการบังคับใช้กฎหมาย อันจะช่วยลดการปล่อยมลภาวะทางอากาศ โดยเน้นไปที่ข้อกฎหมายด้านสิ่งแวดล้อมที่ควรปรับปรุงในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมหรือก่อมลพิษทางอากาศ ตลอดจนเป็นไปเพื่อหามาตรการที่น่าสนใจด้านอื่น ๆ ที่สามารถนำไปเป็นข้อเสนอแนะหรือปรับปรุงมาตรการที่จำเป็นหรือตรากฎหมายใหม่สำหรับการส่งเสริมสิทธิในอากาศสะอาด เพื่อหาการบังคับใช้กฎหมายได้อย่างเป็นรูปธรรม โดยใช้รูปแบบการวิจัยเอกสาร (Documentary Research) ครอบคลุมในบริบทของประเทศไทย ต่างประเทศ และระหว่างประเทศ คณะผู้วิจัยได้นำเสนอประเด็นข้อสังเกตของกฎหมายด้านสิ่งแวดล้อมที่ควรปรับปรุงในส่วนที่เกี่ยวข้องกับแหล่งก่อมลภาวะ ตลอดจนแนะนำมาตรการที่น่าสนใจด้านอื่น ๆ ซึ่งจะสามารถใช้เป็นแนวทางในการวางนโยบายที่จะช่วยลดการปล่อยมลภาวะทางอากาศ อันจะเป็นประโยชน์ต่อการเสนอมาตรการทางกฎหมาย รวมไปถึงการพัฒนาหน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อมที่ทำหน้าที่กำกับดูแลให้อากาศสะอาด อันจะส่งเสริมให้มีอากาศที่ดีและสิ่งแวดล้อมที่น่าอยู่ ซึ่งจะสอดคล้องกับตามหลักการของสิทธิที่จะมีสภาพแวดล้อมที่สะอาดและที่ดีต่อสุขภาพอย่างยั่งยืน (Right to a clean, Healthy, and Sustainable environment) ที่ถูกรับรองโดยองค์การสหประชาชาติ ทั้งนี้ มีผลวิจัยโดยสรุป กล่าวคือ ประการแรก กฎหมายเกี่ยวกับอากาศสะอาดที่ร่างขึ้นใหม่ ควรเน้นที่การลดการก่อมลพิษทางอากาศ โดยมุ่งตรงไปที่แหล่งกำเนิดหรือผู้ก่อมลพิษ ซึ่งต้องมีบทกำหนดโทษที่สมเหตุสมผล เพื่อให้ผู้ที่อาจก่อมลพิษได้ตระหนัก ให้ความสำคัญอย่างยิ่งต่อการที่จะไม่กระทำการใดๆ ที่จะเป็นการละเมิดหรือคุกคามต่อสิ่งแวดล้อม ประการที่สอง ควรให้ความสำคัญกับการสื่อสารข้อมูลด้านสุขภาพที่สำคัญต่อประชาชน ให้ตระหนักถึงปัญหาสิ่งแวดล้อมทางอากาศที่ส่งผลโดยตรงต่อความเจ็บป่วยและความเสื่อมโทรมของร่างกายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ อันจะนำไปสู่การสนับสนุนจากภาคประชาชนที่จะปฏิบัติการตามมาตรการทางกฎหมายอย่างเคร่งครัด เพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วมของชุมชนที่จะเป็นประโยชน์ต่อการปกป้องสิ่งแวดล้อม และแก้ไขปัญหามลภาวะทางอากาศในพื้นที่อย่างเป็นรูปธรรม ประการที่สาม กรณีหมอกควันข้ามพรมแดนนั้น ไม่อาจทำได้เพียงลำพังโดยประเทศใดประเทศหนึ่ง ดังนั้น หากแต่ละประเทศในภูมิภาคอาเซียนร่วมมือกันอย่างเข้มแข็งและเป็นรูปธรรมโดยการตรากฎหมายจัดการปัญหาภายในรัฐ ควบคู่กับมาตรการความร่วมมือระหว่างประเทศในการวางนโยบายร่วมกัน การจัดการให้เร็วที่สุดย่อมลดผลกระทบต่อพลเมืองของแต่ละรัฐในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้อย่างมีนัยสำคัญ กล่าวโดยสรุป การส่งเสริมสิทธิในอากาศสะอาด ต้องทำควบคู่กับการแก้ไขปัญหาสุขภาพของประชาชน ซึ่งย่อมต้องอาศัยการประสานความร่วมมือทั้งระหว่างภาครัฐและเอกชน (เป็นทั้งหน้าที่ของรัฐบาลและของประชาชน) โดยประชาชนย่อมต้องรักษาสุขภาพและตระหนักในการป้องกันสุขภาพตนเอง ส่วนภาครัฐย่อมต้องมีมาตรการทางกฎหมายที่ควบคุมแหล่งกำเนิดมลพิษอย่างเคร่งครัดและได้ผล ทั้งนี้ ด้วยการประสานความตั้งใจในการแก้ไขปัญหาอย่างครอบคลุม ซึ่งย่อมส่งจะผลต่อทุกภาคส่วนในสังคม อันจะนำไปสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ท่ามกลางสิ่งแวดล้อมที่พร้อมด้วยอากาศสะอาดอย่างยั่งยืนต่อไป