การสร้างความเป็นสถาบันของสถาบันคลังสมองของไทย

Abstract

การวิจัย “การสร้างความเป็นสถาบันของสถาบันคลังสมองของไทย” มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษารูปแบบ แนวคิด และบทบาทของคลังสมองต่อการบริหารงานภาครัฐ ศึกษาและจำแนกประเภทขององค์กรที่มีความเป็นสถาบันคลังสมองของประเทศไทย และหาแนวทางการสร้าง ความเป็นสถาบันคลังสมองที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัย เชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มผู้บริหารหรือเคยดำรงตำแหน่งสาคัญ ในฝ่ายบริหารของคณะรัฐบาล นักวิชาการในประเทศไทย และหน่วยงานคลังสมองต่างประเทศ ผลการวิจัย พบว่า สิ่งสำคัญของการสร้างความเป็นสถาบัน ประกอบด้วย 2 ประการ คือ ประการที่ 1 การกำหนดหลักการการสร้างสถาบันคลังสมองชาติ ให้มีโครงสร้างแบบ Parallel Board และใช้หลักการของ Pre approval และ Post audit เพื่อให้จัดตั้งสถาบันได้ง่าย ตรวจสอบได้ และถูกยกเลิกได้ง่าย มีการสร้างแรงจูงใจให้ภาคเอกชนและประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วม และ ประการที่ 2 การออกกฎหมายสถาบันคลังสมองแห่งชาติ โดยกาหนดการบังคับใช้ ผู้รับผิดชอบ หลักเกณฑ์การสรรหาคณะกรรมการ ข้อกำหนดต่าง ๆ และห้วงเวลาการดำรงตาแหน่ง เป็นต้น จากผลการวิจัยข้างต้น ผู้วิจัยได้รูปแบบของสถาบันวิชาการเชิงนโยบายที่เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย 2 ประเภท คือ ประเภทที่ 1 มูลนิธิคลังสมองที่ได้รับการสนับสนุนจากบุคคลหรือกลุ่มบุคคล (Advocacy Tank) และ ประเภทที่ 2 คลังสมองของพรรคการเมือง (Party Think Tank) ข้อเสนอแนะจากการวิจัย คือ ภาครัฐควรสนับสนุนให้เกิดสถาบันคลังสมอง เปิดโอกาสให้ภาคประชาชนเข้ามามีส่วนร่วม แต่รัฐให้การรับรองทางกฎหมาย และให้สิทธิทางด้านภาษี เพื่อจูงใจให้มีการส่งเสริมหรือจัดตั้งสถาบันเพื่อสร้างความยั่งยืนและเสริมสร้างความคิดให้กับผู้นำประเทศ และเป็นแหล่งข้อมูลแบบ “Third Idea” ที่มีอิสระทางความคิด เป็นกลาง แต่อยู่ภายใต้การตรวจสอบของภาครัฐ และสามารถสนับสนุนให้กับพรรคการเมืองได้เป็นรากฐานที่ช่วยพัฒนาและสร้างความเข้มแข็งให้กับภาคการเมืองและระบอบการปกครองของไทย