แนวทางในการนำมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุกมาใช้เป็นทางเลือกในประเทศไทย

Abstract

ในประเทศไทยมองว่า กฎหมายอาญาเป็นเครื่องมือในควบคุมพฤติกรรมบุคคลภายในรัฐที่มีประสิทธิภาพด้วยเหตุที่กฎหมายอาญามีสภาพบังคับที่รุนแรง ทำให้ที่ผ่านมาได้มีการนำกฎหมายอาญามาใช้ในการป้องกัน ข่มขู่ ยับยั้งมิให้มีการกระทำใดๆ ที่รัฐไม่พึงประสงค์มากเกินความจำ เป็นจนก่อให้เกิดสภาพปัญหากฎหมายอาญาเฟ้อ แต่อย่างไรก็ดี การนำกฎหมายอาญาซึ่งมีบทลงโทษที่รุนแรงมาใช้เพียงอย่างเดียวอาจไม่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ในการลงโทษได้ ดังเช่นในกรณีการลงโทษจำคุกผู้เสพยาเสพติดที่ไม่สามารถป้องกันการกระทำความผิดซ้ำ ของผู้เสพยาเสพติดได้ ซึ่งจะเห็นได้ว่าที่ผ่านมาการใช้มาตรการปราบปรามอย่างเข้มงวดและบทลงโทษที่รุนแรง นั้นไม่สามารถแก้ไขปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติดในประเทศไทยได้ อีกทั้งยังก่อให้เกิดปัญหาผู้ต้องขังในคดียาเสพติดล้นเรือนจำ จากสภาพปัญหาดังที่ได้กล่าวมานำ ไปสู่ประเด็นในการศึกษาวิทยานิพนธ์ภายใต้หัวข้อ “แนวทางในการนำมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุกมาใช้เป็นทางเลือกในประเทศไทย” ในครั้งนี้จากการศึกษาวิจัย พบว่า ในประเทศไทยมีมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุก ได้แก่ การยกโทษจำคุก, การลงโทษกักขัง และการรอการกำหนดโทษหรือการรอการลงโทษ เนื่องจากการจำคุกระยะสั้นไม่อาจทำการปรับปรุงแก้ไขผู้กระทำความผิดกลับตัวได้โดยสมบูรณ์ กฎหมายจึงให้โอกาสผู้กระทำความผิดซึ่งเป็นการกระทำความผิดครั้งแรก, ผู้เสพยาเสพติดซึ่งถือเป็นผู้ป่วยที่ต้องได้รับการบำบัดรักษาทางการแพทย์ หรือการกระทำความผิดเล็กน้อยไม่ใช่อาชญากรรมร้ายแรงโดยจะพิจารณาจากอัตราโทษจำคุกที่ศาลจะลงโทษนั้นต้องไม่เกิน 5 ปี เพื่อหลีกเลี่ยงผลร้ายจากการถูกลงโทษจำคุกจนถูกสังคมตีตรารวมทั้งไม่ต้องการให้บุคคลดังกล่าวเข้าไปคลุกคลีกับอาชญากรภายในเรือนจา ตามทฤษฎีการลงโทษเพื่อแก้ไขฟื้นฟูผู้กระทำ ผิดอย่างไรก็ดี การรอการกำหนดโทษหรือการรอการลงโทษดังกล่าว ไม่สามารถนำมาใช้เป็นมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุกได้ในทุกกรณี เนื่องจากตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 ได้กำหนดเงื่อนไขอันเป็นข้อจากัดทาให้บทบัญญัติกฎหมายดังกล่าวไม่สามารถครอบคลุมไปถึงในกรณีผู้กระทา ความผิดเคยรับโทษจา คุกมาก่อน ยกเว้นในกรณีความผิดที่ได้กระทำโดยประมาท หรือความผิดลหุโทษ หรือเป็นโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือนที่เคยได้รับโทษจำคุกมาก่อนหรือเคยจำคุกมาก่อนสำหรับความผิดที่กระทำโดยประมาทหรือความผิดลหุโทษ ฯลฯ ซึ่งโดยสาระสำคัญของบทบัญญัติดังกล่าวมุ่งเน้นให้โอกาสผู้กระทำความผิดครั้งแรกเป็นประการสำคัญ หากพิจารณาจะเห็นได้ว่าตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 57ได้กำหนดให้ศาลสามารถ กำหนดการลงโทษที่ยังไม่ได้กำหนดหรือลงโทษซึ่งรอไว้นั้นก็ได้ ดังนั้นในทางปฏิบัติการดำเนินการตามเงื่อนไขตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 จึงไม่ควรมีลักษณะเป็นมาตรการบังคับทางอาญาที่จำกัดสิทธิเสรีภาพผู้กระทำความผิดในลักษณะเป็นโทษ ดังนั้น จึงควรกำหนดมาตรการอื่นแทนการลงโทษจา คุกขึ้นใหม่ไว้โดยเฉพาะดังเช่นในต่างประเทศ เพื่อให้ศาลสามารถนำมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุกมาใช้ให้ครอบคลุมไปถึงผู้กระทำความผิดอื่นๆ ที่ไม่สมควรถูกลงโทษ แม้ผู้กระทำความผิดจะเคยรับโทษจำคุกมาก่อนเช่น ในกรณีผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการบำบัดรักษาทางการแพทย์ และการกระทำความผิดเล็กน้อยไม่ใช่อาชญากรรมร้ายแรงจากการศึกษาครั้งนี้สรุปได้ว่า มาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุกที่มีอยู่ในประเทศไทยยังไม่เพียงพอที่จะแก้ไขปัญหาอันเกิดจากการนำกฎหมายอาญามาใช้อย่างไม่เหมาะสม ซึ่งส่งผลทำให้ผู้กระทำความผิดที่ไม่เข้าหลักเกณฑ์ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 ถูกตัดสินลงโทษจำคุกจนก่อให้เกิดปัญหาผู้ต้องขังเด็ดขาดล้นเรือนจำ ผู้วิจัยจึงเสนอแนะให้มีการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายอาญาให้มีมาตรการอื่นแทนการลงโทษจำคุก เช่น การทำงานบริการสังคม การนำเครื่องมืออิเล็กทรอนิกส์มาใช้ควบคุมผู้กระทำความผิด ฯลฯ เป็นต้น