เพศวิถีกับการดำเนินธุรกิจครอบครัวในสังคมไทย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอุดมการณ์ชายเป็นใหญ่ในการดำเนินธุรกิจครอบครัวในสังคมไทย และหาแนวทางให้ธุรกิจครอบครัวดำเนินต่อไปได้อย่างยั่งยืนและมีความเสมอภาคระหว่างหญิงชาย ด้วยวิธีการวิจัยเชิงคุณภาพโดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ที่สามารถดำเนินธุรกิจมากว่า 20 ปี จำนวนรวม 18 คน ผลการศึกษาพบว่า การดำรงอยู่ของอุดมการณ์ชายเป็นใหญ่ในการดำเนินธุรกิจครอบครัวในสังคมไทย มีภาคปฏิบัติการทางวาทกรรมแทนพ่ออย่างสมํ่าเสมอและเข้มข้น ได้แก่ กลไกอุดมการณ์อันแนบเนียน แซ่เป็นเสมือนกลไกของอุดมการณ์อันมัดตรึงเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาทายาทจึงเป็นการตอกยํ้าความไม่เท่าเทียมกันทางเพศ ทางรอดคือการศึกษา วาทกรรมการเสียสละที่ผู้หญิงมีหน้าที่เป็นเพียงผู้อำนวยและผู้สนับสนุน เมื่อผู้ชายได้ถูกตีตราไว้ว่าเป็นผู้นำจึงเป็นอำนาจที่แฝงเร้นอยู่ภายใน และผู้นำการฝึกฝนเลี้ยงดูที่แตกต่าง สุดท้ายแล้ว พ่อและทุกคนในครอบครัวก็ยังคงมอบธุรกิจให้ลูกผู้ชายเป็นทั้งผู้ดูแลและสืบทอดธุรกิจและเป็นหัวหน้าครอบครัว โดยให้ลูกผู้หญิงเป็นแค่ผู้อุปถัมภ์หรือผู้คอยช่วยเหลือ แนวทางให้ธุรกิจครอบครัวดำเนินต่อไปได้อย่างยั่งยืนประกอบด้วยปัจจัยใหญ่ๆ 2 ปัจจัย คือ ปัจจัยทางธุรกิจและปัจจัยด้านครอบครัว ซึ่งปัจจัยทางด้านธุรกิจ ประกอบด้วย สร้างกลไกในการรักษาและดึงดูดคนเก่ง นวัตกรรม เทคโนโลยี ยึดหลักธรรมาภิบาล และการนำธุรกิจครอบครัวเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ส่วนปัจจัยด้านครอบครัว ประกอบด้วย ผู้ก่อตั้งต้องมีวิสัยทัศน์ มีการวางแผนมีระบบและกลยุทธ์ในการบริหาร ปั้นทายาทให้มีความรู้ความสามารถและปลูกฝังค่านิยมที่ดี การเตรียมความพร้อมให้แก่ทายาทและให้ก็อำนาจในการบริหาร และความเต็มใจของทายาทในการรับช่วงต่อ ความมีเสถียรภาพของการถ่ายโอนเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ธุรกิจมีความยั่งยืน สิ่งที่ควรพิจารณาคือ การวางความรับผิดชอบทางธุรกิจให้กับทายาทหญิง-ชายนั้น ผู้ก่อตั้งควรยึดความเท่าเทียมในมิติของความเสมอภาคหญิง-ชาย