เหตุฟ้องหย่า : ศึกษากรณีความเท่าเทียมกันระหว่างหญิงและชาย

Abstract

การตัดสินใจของชายกับหญิงในครั้งหนึ่งเพื่อตกลงใจที่จะใช้ชีวิตอยู่ร่วมกัน เป็นจุดเริ่มต้นของสังคมครอบครัว แต่การที่บุคคลสองคนซึ่งมาจากครอบครัวที่แตกต่างกัน ต้องมาใช้ชีวิตอยู่ร่วมกัน ปัญหาความขัดแย้งย่อมสามารถที่จะเกิดขึ้นได้ ซึ่งปัญหานั้นอาจเกิดจากความขัดแย้งทางด้านความคิดหรือการกระทำที่ไม่สามารถปรับตัวเข้าหากัน ให้เป็นที่พอใจกันทั้งสองฝ่ายได้ ปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นอาจจะเป็นปัญหาเล็กน้อยหรือเป็นปัญหาที่มีความรุนแรงที่ไม่สามารถหาทางแก้ไขหรือเยียวยาให้กลับมาใช้ชีวิตร่วมกันอย่างปกติสุขเหมือนเดิม จึงจำเป็นต้องหาวิธีการเพื่อยุติความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกันนั้น ด้วยเหตุนี้ การจึงถูกนำมาใช้เพื่อเป็นหนทางหนึ่งในการยุติความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกันของชายและหญิงที่ไม่สามารถใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันได้อย่างไรก็ตามกฎหมายมีเจตนารมณ์ที่จะให้ความเป็นธรรมระหว่างชายและหญิงโดยให้หลักการที่ว่าบุคคลย่อมเสมอกันในกฎหมายและได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายเท่าเทียมกันและชายและหญิงมีสิทธิเท่าเทียมกันวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ได้มุ่งเน้นที่จะแสดงให้เห็นถึงความไม่เสมอภาคของชายและหญิง ในประเด็นที่เกี่ยวกับเหตุฟ้องหย่าประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1516 (1) ที่บัญญัติว่า “สามีหรือภริยาอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันภริยาหรือสามี เป็นชู้ หรือมีชู้ หรือร่วมประเวณี กับผู้อื่นเป็นอาจิณ อีกฝ่ายหนึ่งฟ้องหย่าได้” และมาตรา 1523 ที่บัญญัติว่า “เมื่อศาลพิพากษาให้หย่ากันเพราะเหตุตามมาตรา 1516 (1) ภริยาหรือสามีมีสิทธิได้รับค่าทดแทนจากสามีหรือภริยาและจากหญิงอื่นหรือชู้แล้วแต่กรณี” โดยศึกษาเปรียบเทียบกับกฎหมายต่างประเทศทั้งประเทศที่ใช้ระบบกฎหมาย Common Law เช่น ประเทศอังกฤษ ประเทศสหรัฐอเมริกา กับกลุ่มประเทศที่ใช้ระบบกฎหมาย Civil Law เช่น ประเทศฟิลิปปินส์ สาธารณรัฐประชาชนจีน สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ฝรั่งเศส ญี่ปุ่น เยอรมัน และสวิสเซอร์แลนด์ เพื่อหาข้อบกพร่องและอาจนำมาประยุกต์ใช้ให้มีความเหมาะสมกับสภาพสังคมไทยให้เป็นประโยชน์ต่อการปรับปรุงแก้ไข กฎหมายต่อไป จากการศึกษาเหตุฟ้องหย่าและความเสมอภาคระหว่างชายและหญิงตามกฎหมายครอบครัวไทยและระดับมาตรฐานการพิสูจน์พยาน พบว่ายังมีประเด็นที่ควรแก้ไขอีกหลายประการ เช่น การตีความว่า ความหมาย และขอบเขตของคำว่า “เป็นชู้และมีชู้” และคำว่า “การร่วมประเวณีกับผู้อื่นเป็นอาจิณ” นั้นจะมีความหมายเหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร และการกระทำใดที่เป็นการอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันภริยาหรือสามีว่ามีความหมายเหมือนกันหรือแตกต่างกันหรือไม่ประเด็นต่อมา คือกรณีปัญหาความไม่เสมอของชายและหญิงหลังจากศาลมีคำพิพากษา ให้หย่าตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 เนื่องจากมาตรา 1523 วรรคหนึ่ง ปัจจุบัน ซึ่งบัญญัติว่า “เมื่อศาลพิพากษาให้หย่ากันเพราะเหตุตามมาตรา 1516 (1) ภริยาหรือสามีมีสิทธิได้รับค่าทดแทนจากสามีหรือภริยาและจากผู้ซึ่งได้รับการอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องหรือผู้ซึ่งเป็นเหตุ แห่งการหย่านั้น” และมาตรา 1523 วรรคสอง ซึ่งบัญญัติว่า “สามีจะเรียกค่าทดแทนจากผู้ซึ่งล่วงเกินภริยาไปในทำนองชู้สาวก็ได้และภริยาจะเรียกค่าทดแทนจากหญิงอื่นที่แสดงตนโดยเปิดเผยเพื่อแสดงว่าตนมีความสัมพันธ์กับสามีในทำนองชู้สาวก็ได้”ประเด็นสุดท้ายปัญหาเกี่ยวกับมาตรฐานการพิสูจน์ในเหตุฟ้องหย่าตามมาตรา 1516 (1) การที่กฎหมายกำหนดให้ภริยาหรือสามีจะอ้างเหตุฟ้องหย่าได้ต่อเมื่อเข้าเงื่อนไขว่ามีการอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันภริยาหรือสามี หรือเป็นชู้หรือมีชู้หรือร่วมประเวณีกับผู้อื่นเป็นอาจิณ จึงจะมี สิทธิฟ้องหย่า ประกอบกับประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งของประเทศไทยมาตรา 84/1 บัญญัติว่า “ถ้าคู่ความฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งกล่าวอ้างข้อเท็จจริงอย่างใดๆ เพื่อสนับสนุนคำฟ้องหรือคำให้การของตน ให้ภาระการพิสูจน์ข้อเท็จจริงนั้นตกอยู่แก่คู่ความฝ่ายที่กล่าวอ้าง” ส่งผลให้ภริยาหรือสามีจะต้องมีหน้าที่นำสืบ ข้อเท็จจริงให้ได้ความว่าสามีหรือภริยาอุปการะเลี้ยงดูหรือยกย่องผู้อื่นฉันภริยาหรือสามี หรือนำสืบว่า สามีร่วมประเวณีกับผู้อื่นเป็นอาจิณ จึงจะเพียงพอเป็นเหตุ ฟ้องหย่า ตามมาตรา 1516 (1) รวมไปถึงมาตรา 1523 แต่สำหรับมาตรฐานการพิสูจน์ตามกฎหมาย ยังไม่มีการกำหนดมาตรฐานการพิสูจน์ว่าอยู่ในระดับใดและแต่ศาลไทยยังคงใช้มาตรฐานเดียวกันกับคดีแพ่งทั่วๆ ไป