ภาพอนาคตของประชาคมการเมืองและความมั่นคงของอาเซียนด้านการบรรเทาภัยพิบัติ เพื่อการพัฒนาศักยภาพกองทัพไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาถึงภาพการคาดการณ์เหตุการณ์ในอนาคตของประชาคมอาเซียนที่ส่งผลกระทบต่อประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียนและประเทศไทยในการให้ความช่วยเหลือด้านการบรรเทาภัยพิบัติ (2) เพื่อศึกษาสถานะและศักยภาพในการดารงสภาพเตรียมพร้อมด้านการบรรเทาภัยพิบัติของกองทัพไทยในปัจจุบัน (3) เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนาศักยภาพของกองทัพไทยในการดารงสภาพเตรียมพร้อมด้านการบรรเทาภัยพิบัติต่ออาเซียน โดยการวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณจากการวิจัยเอกสารด้วยวิธีการตรวจสอบสภาวะแวดล้อม การใช้เทคนิคเดลฟาย และการใช้แบบสอบถามผู้เชี่ยวชาญที่เป็นผู้บริหารจากหน่วยงานภายในและภายนอกกองทัพไทย เพื่อการคาดการณ์เหตุการณ์ในอนาคตและศักยภาพในการดำรงสภาพเตรียมพร้อมด้านการบรรเทาภัยพิบัติของกองทัพไทยในปัจจุบัน รวมถึงแนวทางพัฒนาศักยภาพของกองทัพไทยต่อประเด็นดังกล่าว ผลการวิจัยพบว่า ภาพอนาคตและความเป็นไปได้ในอีก 20-30 ปีข้างหน้า ของประชาคมอาเซียนมีแนวโน้มเป็นการรวมตัวเชิงภูมิภาคในรูปแบบการแสวงหาผลประโยชน์ร่วมกัน โดยเฉพาะมิติด้านเศรษฐกิจเป็นหลัก ส่วนความร่วมมือด้านความมั่นคงภายใต้ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียนจะเป็นการร่วมกันสร้างเครื่องมือต่างๆ ในต่อสู้กับภัยคุกคามร่วมที่ไม่ส่งผลกระทบในด้านการเมืองและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ เช่น การบรรเทาภัยพิบัติขนาดใหญ่ เป็นต้น โดยความร่วมมือนี้จะเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการช่วยแก้ไขปัญหาความขัดแย้งภายในสมาชิกอาเซียน โดยการสร้างความไว้เนื้อเชื่อใจ ลดความหวาดระแวงซึ่งกันและกัน และทำให้เกิดเป็นกำลังอำนาจของประชาคมอาเซียนในการต่อต้านการถูกคุกคาม ต่อรอง หรือสร้างความยำเกรงให้แก่ประเทศมหาอำนาจภายนอกประชาคมอาเซียนได้ สำหรับกองทัพไทย ด้วยการมีขีดความสามารถและความพร้อมในด้านการบรรเทาภัยพิบัติ ขั้นการช่วยเหลือเร่งด่วนฉุกเฉินและขั้นการฟื้นฟู โดยมีความพร้อมด้านกำลังพลและความสามารถในการเข้าถึงพื้นที่ภัยพิบัติได้อย่างรวดเร็ว แต่ด้วยข้อจำกัดหลายประการทำให้ยังคงมีปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินการ เช่น การจัดหาเครื่องมือ/อุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพสนับสนุนภารกิจ, การบริหารจัดการภัยพิบัติที่ยังไม่มีประสิทธิภาพ, ความชำนาญของเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงาน ตลอดจนการประสานงานระหว่างหน่วยงาน เป็นต้น ซึ่งปัญหาดังกล่าวได้นำมาสู่แนวทางในการแก้ปัญหา โดยใช้ “หลัก 3 ประการ” คือ (1) หลักความรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ (2) หลักการตอบสนองต่อภัยพิบัติ และ (3) หลักปฏิบัติมาตรฐานอาเซียน รวมถึงข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหาทั้งในเชิงนโยบาย เและเชิงโครงสร้าง โดยดำเนินการหามาตรการหรือวิธีปฏิบัติที่เหมาะสมกับขีดความสามารถและข้อจำกัดของกองทัพไทย และการพัฒนาศักยภาพของกองทัพไทยในการดำรงสภาพเตรียมพร้อม เพื่อให้การช่วยเหลือด้านการบรรเทาภัยพิบัติมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น และพร้อมสำหรับการเข้าสู่การเป็นประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียนในอนาคตต่อไป