รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัยการวางผังพัฒนาชุมชน กรณีศึกษา ชุมชนหนองโสน จังหวัดนครราชสีมา

Abstract

ลาวเบิ้งหรือที่เรียกกันว่าไทยโคราช แห่งบ้านหนองโสน เป็นชุมชนเล็กๆที่มีความผูกพันธ์กัน อย่างแน่นแฟ้น แบบเครือญาติ รวมตัวกันตั้งถิ่นฐานทางด้านเหนือของอําเภอโชคชัย ชาวบ้านได้สร้าง ความเป็นชุมชนที่แข็งแกร่งขึ้นมาโดยการผลิตผลงานหินทรายหล่อที่มีชื่อเสียงในจังหวัดนครราชสีมา ซึ่งมีความหมายมากกว่าของประดับตกแต่ง จนในวันนี้ได้รับการยอมรับว่าเป็นงานที่ทรงคุณค่าถือว่า เป็นทําเนียมประเพณี และเป็นส่วนหนึ่งกับวิถีชีวิตของคนในชุมชนที่ผ่านมา กระแสการพัฒนาชุมชนมุ่งเน้นการเติบโตทางเศรษฐกิจและการพัฒนาไปสู่การเป็น ประเทศอุตสาหกรรม ทําให้อัตลักษณ์ชุมชนที่หลากหลายได้ถูกพัฒนาให้มีมาตรฐานเดียวกันและถูก ครอบงําโดยทฤษฎีการพัฒนาแบบตะวันตก ส่งผลให้ค่านิยมของคนในสังคมชนบทเปลี่ยนแปลง คุณค่าวัฒนธรรมท้องถิ่นถูกแทนที่ด้วยค่านิยมใหม่ ที่มุ่งเน้นวัตถุนิยม ชุมชนมีอัตราการสูญเสียป่า มีการทําลายสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เกิดภาวะมลพิษทางน้ำและอากาศ รวมถึงชุมชนไม่สามารถรับมือกับ แรงกดดันของการขยายตัวทางเศรษฐกิจ จึงนําไปสู่การพัฒนาชนบทที่ล้มเหลวเป้าหมายของการวิจัย คือเปิดศักยภาพที่จะยอมรับความแตกต่างของอัตลักษณ์ ความดีงาม ความมีศักดิ์ศรีและความหลากหลายทางวัฒนธรรม ซึ่งถือว่าเป็นรากฐานสําคัญของชุมชนชนบท โดยคํานึงถึงหลักสิทธิชุมชน เป็นการกระจายอํานาจสู่ประชาชน ให้ชุมชนเป็นศูนย์กลางการพัฒนาและ ลดทอนอํานาจจากศูนย์กลางการพัฒนา นําเสนอแนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน ได้แก่ การอนุรักษ์ การฟื้นฟู การสืบทอด รวมถึงการพัฒนาเชิงระบบ และการพัฒนาแบบองค์รวมคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิตได้นําเอาหลักธรรมาภิบาล มาใช้ในการพัฒนา ชุมชนท้องถิ่น โดยมุ่งเน้นให้เกิดการปรับเปลี่ยนแนวคิด ในกระบวนการออกแบบและวางผังชุมชน สร้างโอกาสให้ชุมชนท้องถิ่น ได้แก้ปัญหา และกําหนดทิศทางของชุมชนด้วยคนในชุมชนเอง ให้ตระหนักถึงคุณค่าอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข มีความนอบน้อมต่อสิ่งแวดล้อม สร้างกลไกการเรียนรู้เพื่อการวางผังชุมชนอย่างยั่งยืน