บทบาทผู้นำทางการเมืองภาคประชาสังคม: กรณีศึกษา นายพิภพ ธงไชย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการก่อตัว ขั้นตอน กลไก และกระบวนการ ของการเคลื่อนไหวของผู้นำภาคประชาสังคมในประเทศไทย และ 2) ศึกษาบทบาท พิภพ ธงไชย ในฐานะผู้นำทางการเมืองภาคประชาสังคม ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพเชิงคุณภาพ โดยการศึกษา เอกสารและทำการสัมภาษณ์เชิงลึก จากผู้ให้ข้อมูลสำคัญที่มีความเกี่ยวข้องกับนาย พิภพ ธงไชย จำนวน 8 ท่าน และใช้วิธีวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า การก่อตัวของการเคลื่อนไหวผู้นำภาค ประชาสังคมในประเทศไทย มีสาเหตุมาจากความไม่เท่าเทียมและความเลื่อมล้ำระหว่างชนชั้น อุดมการณ์ในการต่อสู้และท้าทายต่ออำนาจที่ไม่เป็นธรรม ด้านขั้นตอนการเคลื่อนไหวของผู้นำภาค ประชาสังคมในประเทศไทย มีอยู่ 5 ขั้นตอน ได้แก่ ค้นหาประเด็นปัญหาและวิเคราะห์สาเหตุของ สภาพปัญหา วางแผนและกำหนดนโยบายในการแก้ปัญหา ดำเนินงานในการปฏิบัติในการแก้ไข ปัญหา ได้รับผลประโยชน์จากการดำเนินงานร่วมกัน และตอบสนองต่อความมุ่งหมายที่คาดหวังไว้ ทั้งนี้กลไกการเคลื่อนไหวของผู้นำภาคประชาสังคมในประเทศไทย ประกอบด้วย การใช้ สถานการณ์เป็นตัวกำหนด ใช้ช่องทางการสื่อสารหรือพื้นที่สื่อมวลชน และ การใช้สร้างเครือข่าย ภาคประชาสังคมในการขับเคลื่อน สำหรับกระบวนการของการเคลื่อนไหวผู้นำภาคประชาสังคม ใช้ 4 กระบวนการหลัก ได้แก่ กระบวนการมีส่วนร่วมทางการเมืองของประชาชน กระบวนการ เคลื่อนไหวของประชาชน กระบวนการเรียกร้องผ่านยุทธวิธีในการกดดันให้รัฐสนใจแก้ปัญหา และกระบวนการสันติภาพ 2) บทบาท พิภพ ธงไชย พบว่า บทบาทของ พิภพ ธงชัย สะท้อนถึงผู้นำ ภาคประชาสังคม ดังนี้ 1) มุ่งเน้นถึงอุดมการณ์ ความเท่าเทียม และยกระดับความรู้การศึกษาผ่าน ปรัชญาความคิดด้านคุณธรรม 2) มุ่งเน้นการมีส่วนร่วมของประชาสังคม 3) มีฐานความรู้ ในการ วิเคราะห์ประเด็นปัญหา ที่ได้จากการสั่งสมความรู้ควบคู่มากับอุดมการณ์ 4) เป็นผู้ที่มุ่งเน้น ประโยชน์ส่วนรวม และ 5) เป็นผู้มุ่งเน้นในการลงมือทำ สะท้อนจากกการเป็นนักวิพากษ์วิจารณ์ ปรากฏการณ์ทางสังคม