ยุติธรรมชุมชน จากแนวคิดสู่การปฏิบัติในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาถึงกระบวนการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง อาชญากรรม และคดีความที่เกิดขึ้นในสังคม ชุมชนโดยใช้กระบวนการยุติธรรมชุมชน (ชุมชน วัด โรงเรียน ครอบครัว) (2) ศึกษาแนวทางแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง อาชญากรรมและคดีความที่เกิดขึ้นในสังคม ชุมชนด้วยกระบวนการยุติธรรมชุมชน (ชุมชน วัด โรงเรียน ครอบครัว) ร่วมกับภาครัฐ อย่างยั่งยืน การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยใช้กรณีศึกษา (Case Studies) ที่นำกระบวนการยุติธรรมชุมชน (ชุมชน วัด โรงเรียน ครอบครัว) มาใช้กับกรณีพิพาท ซึ่งศึกษาในกรณีพิพาทที่เกิดขึ้นในอำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร และในอำเภอบ้านเสียว จังหวัดขอนแก่น และในจังหวัดตรัง และใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึก (Indepth Interview) ผู้ที่เกี่ยวข้อง กับกระบวนการยุติธรรม และผู้นำทางชุมชน คือ ผู้พิพากษา นักการเมือง พระสงฆ์ นอกจากนี้ยังทำ การวิเคราะห์เอกสารตำราวิชาการ หนังสือ โดยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา เพื่อสนับสนุนการวิจัย ผลการวิจัย พบว่า 1) การนำกระบวนการยุติธรรมชุมชนมาใช้กับกรณีพิพาทที่เกิดขึ้นในสังคม ชุมชน โดยใช้ กระบวนการยุติธรรมชุมชน (ชุมชน วัด โรงเรียน ครอบครัว) ร่วมกับภาครัฐนั้น ช่วยให้คู่กรณี ทั้งสองฝ่ายสามารถเข้าถึงความยุติธรรมได้อย่างรวดเร็ว ประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย แบ่งเบา ภาระหน้าที่ของศาล คู่กรณีสามารถกลับมาใช้ชีวิตตามปกติได้ ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อรัฐ และ ส่วนรวม 2) แนวทางการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง อาชญากรรม และคดีความที่เกิดขึ้นในสังคม ชุมชนด้วยกระบวนการยุติธรรมชุมชนร่วมกับภาครัฐอย่างยั่งยืนนั้น ต้องอาศัยการร่วมมือกันทุกฝ่ าย ไม่ว่าจะเป็นชุมชน วัด โรงเรียน ครอบครัว การนำระบบยุติธรรมชุมชนมาใช้นั้นก็ไม่สามารถที่จะ นำมาใช้แทนระบบยุติธรรมหลักได้เพราะความขัดแย้งบางลักษณะมีความซับซ้อนที่จะต้องสืบค้น และชุมชนไม่สามารถจัดการได้จึงจำเป็นต้องมีการเชื่อมโยงระหว่างระบบยุติธรรมหลักกับระบบ ยุติธรรมชุมชน