นโยบายวิสาหกิจเพื่อสังคมในบริบทของประเทศไทย

Abstract

การวิจัยชิ้นนี้มีวตั ถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อรวบรวมข้อมูลของวิสาหกิจเพื่อสังคมจากประเทศต่าง ๆ และนำมาเทียบกับ วิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทย 2) เพื่อชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการนำนโยบายวิสาหกิจเพื่อสังคมมาใช้ และสะท้อนข้อเสนอแนะสำหรับการออกแบบพระราชบัญัญัติส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม 3) เพื่อสังเคราะห์แนวทางการออกแบบและขับเคลื่อนนโยบายวิสาหกิจ เพื่อสังคมของประเทศไทย โดยใช้วิธีการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์วิสาหกิจเพื่อสังคม หรือกิจการที่มีแนวคิดในการพัฒนาสังคมในรูปแบบต่าง ๆ ถึงแนวคิดในการก่อตั้ง และการดำเนินเป็นจำนวนรวมทั้สิ้น 68 องค์กร/หน่วยงาน โดยแบ่งกลุ่มเป้าหมายในการวิจัยเป็นสามกลุ่มหลักๆ คือ 1) กลุ่มผู้ประกอบการ 2) กลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวของกับการออกแบบนโยบาย 3) องค์กรภาคประชาสังคม และองค์กรเอกชนรวมถึงประชาชนทั่วไปในชุมชนที่จะได้รับผลกระทบจากการดำเนินกิจการเพื่อสังคม พบว่าการขับเคลื่อนนโยบายวิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทยนั้นควรมีการพิจารณาบริบททางสังคมและลักษณะของกิจการร่วมด้วย โดยสามารถแบ่งประเภทการก่อกำเนิดกิจการออกเป็นแบบบนลงล่าง (Top Down) หรือล่างขึ้นบน (Bottom Up) และควรเปิดกว้างในเรื่องข้อกำหนดต่าง ๆ ในห้าหมวดหลัก คือ 1) การจำกัด ความวิสาหกิจเพื่อสังคม ควรลดข้อบังคับ เรื่องการจัดการรายรับรายจ่ายของกิจการให้น้อยที่สุด และเพิ่มความยืดหยุ่นให้มากที่สุด 2) กระบวนการ ลดหย่อนภาษี 3) มาตรการส่งเสริมในรูปแบบต่าง ๆ 4) กองทุนส่งเสริมกิจการเพื่อ 5) ระบบติดตามประเมินผลของกิจการเพื่อสังคม ซึ่งทั้งห้าข้อที่กล่าวไปแล้วนั้นล้วนต้องสอดคล้องและเป็นไปในทางเดียวกับปัจจัยแห่งความสำเร็จทั้ง 3 ข้อของวิสาหกิจเพื่อสังคมนั่นก็คือ 1) ภาวะผู้นำและการดำเนินการ 2) การมีส่วนร่วมจากประชาชน และ 3) การบูรณาการความร่วมมือจากภาคส่วนต่าง ๆ จึงจะทำให้วิสาหกิจเพื่อสังคมในประเทศไทยประสบความสำเร็จได้อย่างยั่งยืนต่อไป