รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการวิจัย ความไม่เสมอภาคของสตรี สะท้อนผ่านภาพลักษณ์ของนางในวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ ด้วยศิลปะสื่อผสมและวัสดุดินเยื่อกระดาษ

Abstract

การวิจัยเรื่อง ‚ความไม่เสมอภาคของสตรี สะท้อนผ่านภาพลักษณ์จากนางในวรรณคดีไทยสมัยรัตนโกสินทร์ ด้วยศิลปะสื่อผสม และวัสดุดินเยื่อกระดาษเป็นงานวิจัยสร้างสรรค์ มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างสรรค์งานศิลปะสื่อผสมในรูปแบบงานประติมากรรมลอยตัวขนาดเล็ก ร่วมกับวิธีการทางจิตรกรรมด้วยการใช้สีสื่อแสดงอารมณ์ของงาน มีการใช้วัสดุทางธรรมชาติ เช่น หนามจากต้นโป๊ยเซียน และวัสดุสาเร็จรูป เช่น สร้อยทองเทียมมาเป็นส่วนประกอบเพื่อให้เกิดความสมบูรณ์ของผลงาน โดยสื่อเรื่องราวที่สะท้อนถึงความไม่เสมอภาคในสถานภาพ และปัญหาสิทธิสตรีในบริบทสังคมแบบชายเป็นใหญ่โดยมีกระบวนการสร้างสรรค์ด้วยการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสารวิชาการบทความ และบทวิเคราะห์จากงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับเรื่องราวของตัวละครเอกฝ่ายหญิงจากวรรณคดีไทย 3 เรื่องได้แก่ มัทนาจากมัทนะพาธา มโนราห์จากสุธนคำฉันท์ และกากีจากกากีคำกลอน นำประเด็นหลักเรื่องปัญหาความไม่เท่าเทียมมาสร้างสรรค์ขึ้นเป็นแบบร่างที่พัฒนาจนได้แบบร่างที่เหมาะสมที่สุด ซึ่งนำไปสู่กระบวนการสร้างสรรค์ผลงานที่มีการพัฒนา ปรับเปลี่ยน ทดลอง และแก้ไขเพื่อให้ได้ผลงานที่สามารถสื่อถึงเรื่องราวตรงตามวัตถุประสงค์ ผลการวิจัยสร้างสรรค์พบว่า การนำวัสดุดินเยื่อกระดาษ และสื่อผสมมาสร้างเป็นผลงานโดยใช้รูปทรงของสตรีเป็นตัวแทนสื่อแสดงอารมณ์ของงานด้วยอากัปกริยาท่าทางที่ต่างกันนั้นสามารถสื่อถึงเนื้อหา เรื่องราว และอารมณ์ความรู้สึกนัยยะเบื้องลึก ที่ต้องการแสดงออกได้ตรงตามวัตถุประสงค์โดยผลงาน ‚มัทนา‛มีรูปแบบของสตรีที่กำลังกลายสภาพจากความเป็นมนุษย์ไปสู่การเป็นกุหลาบตลอดกาลด้วยน้ำมือของบุรุษผู้ไม่สมหวังในรัก แต่ทว่ามีอำนาจเหนือกว่าสามารถสะท้อนให้เห็นถึงหญิงงามที่ตกอยู่ในสภาวะของปัญหาการละเมิดสิทธิ ลิดรอนเสรีภาพ ถูกบังคับด้วยเงื่อนไขเชิงอำนาจรวมทั้งตกเป็นเหยื่อความรุนแรงอันเป็นผลจากการอยู่ภายใต้สังคมที่มีการปกครองแบบชายเป็นใหญ่ ผลงาน ‚มโนราห์‛ จากตอนมโนราห์บูชายัญ สะท้อนให้เห็นถึงการที่สตรีตกเป็นเหยื่อความรุนแรงในเกมการเมืองของบุรุษ และผลงาน ‚กากี‛ มีรูปแบบของสตรีร่างเปลือยเปล่าถูกโซ่ตรวนพันธนาการรัดร่างสะท้อนให้เห็นถึงการตกเป็นเหยื่อการประณามจากสังคม และวัฒนธรรมที่กำหนดขึ้นจากสังคมที่บุรุษมีอำนาจ ซึ่งก่อให้เกิดความเหลื่อมล้ำไม่เท่าเทียมกันทางเพศ และยังสะท้อนให้เห็นถึงทัศนคติการกดขี่ทางเพศที่สังคมมีต่อสตรี เทคนิคในการสร้างสรรค์ผลงานด้วยดินเยื่อกระดาษซึ่งเป็นวัสดุหลัก พบว่าดินเยื่อกระดาษเป็นวัสดุสำเร็จรูปที่สามารถขึ้นรูปงานปั้นได้อย่างรวดเร็วโดยไม่ต้องผ่านกรรมวิธีการทำพิมพ์ การหล่อ หรือการเผา ง่ายต่อการเปลี่ยนแปลง ต่อเติม หรือแก้ไขผลงาน สามารถสร้าง และเก็บรายละเอียดที่มีความอ่อนช้อยได้ดี อีกทั้งยังสามารถระบายสี หรือนำวัสดุอื่น ๆ มาประกอบเพื่อเพิ่มอารมณ์ความรู้สึก และเรื่องราวให้กับผลงานได้อย่างลงตัวสวยงาม มีสุนทรีย์ทางศิลปะ