นวัตกรรมการจัดการทางการเงินเพื่อแก้ปัญหาหนี้สินชุมชน

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อการศึกษานวัตกรรมการบริการจัดการทางการเงินของสถาบันการเงินชุมชน 2) องค์ประกอบ ปัญหา อุปสรรคและข้อจำกัดของการดำเนินงานของสถาบันการเงินชุมชน และ 3) ศึกษานวัตกรรมการเงินชุมชนเพื่อประโยชน์ในการแก้ไขความยากจนและหนี้สินครัวเรือนและการมีส่วนร่วมของชุมชน โดยเป็นการศึกษาเชิงคุณภาพใช้วิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกจำนวน 24 คน ในสถาบันการเงินชุมชน 3 แห่งคือ กลุ่มสัจจะออมทรัพย์ จังหวัดตราด สถาบันการเงินหนองสาหร่าย จังหวัดกาญจนบุรี และ สถาบันการเงินชุมชนบ้านหาดเจ้าสำราญ จังหวัดเพชรบุรี ผลการศึกษา พบว่า สถาบันการเงินชุมชนมีรูปแบบกลไกการทำงานที่แตกต่างกันไปตามบริบทของพื้นที่โดยสถาบันการเงินชุมชนหาดเจ้าสำราญใช้โมเดลแก้หนี้รายวัน กลุ่มสัจจะออมทรัพย์จังหวัดตราดใช้หลักความเอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่มาช่วยแก้ปัญหาหนี้สิน ส่วนทางสถาบันการเงินชุมชนหนองสาหร่ายก็ใช้ธนาคารความดีมาใช้เป็นหลักในการแก้ปัญหาหนี้สิน แต่มีแนวคิดร่วมกัน คือ การแก้ปัญหาหนี้สินนอกระบบอย่างยั่งยืนและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่และเป็นความพยายามของชุมชนในการลดการพึ่งพาแหล่งทุนจากภายนอก องค์ประกอบสถาบันการเงินชุมชนคือ มีผู้นำที่โปร่งใส การบริหารจัดการองค์กรการเงินที่เข้มแข็ง และการมีอัตราดอกเบี้ยที่เข้าถึงประชาชนและการมีส่วนร่วมของประชาชน ส่วนนวัตกรรมการบริหารจัดการการเงินชุมชนนั้นสถาบันการเงินชุมชนมีบทบาทในการช่วยลดช่องว่างการบริการทางการเงินให้กับประชาชนนอกเขตเมืองและมีรายได้น้อยทั้งในด้านเงินฝากและในด้านสินเชื่อก็มีความยืดหยุ่นสูงกว่าแหล่งเงินทุนอื่น ๆ ทำให้ประชาชนสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนหรือการบริการทางการเงินได้และเป็นการแก้ปัญหาหนี้นอกระบบ ส่วนระดับขั้นของนวัตกรรมสังคมยังอยู่ในระดับที่ มีองค์ความรู้พอที่จะถ่ายทอดในเรื่องภูมิปัญญาได้และเป็นแรงบันดาลใจให้แก่กลุ่มการเงินอื่นๆได้ แต่ยังไม่ได้นำเทคโนโลยีมาช่วยในการทำงานมากนักและยังไม่สามารถเปลี่ยนสังคมและยังไม่สามารถเปลี่ยนเปลี่ยนความคิด ทัศนคติ ค่านิยมได้