รูปแบบการพัฒนาชุมชนเพื่อพึ่งพาตนเองแบบมีส่วนร่วมในบริบทเขตเมือง : กรณีศึกษา เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร

Abstract

การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์หารูปแบบการพัฒนาชุมชนเพื่อพึ่งพาตนเองแบบมีส่วนร่วมในบริบทเขตเมือง : กรณีศึกษาเขตบางรัก กรุงเทพมหานครโดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ จากการศึกษาเอกสาร และการสัมภาษณ์เชิงลึกกับบุคคลที่เกี่ยวข้องจำนวน 23 คนผลการศึกษา พบว่า 1) ชุมชนเขตเมืองในพื้นที่เขตบางรักมีระดับการพึ่งตนเองแตกต่างกันโดยชุมชนซอยวัดม่วงแคมัสยิดฮารูณมีระดับการพึ่งพาตนเองสูง ในด้านสังคม-วัฒนธรรม ด้านทรัพยากรชุมชน ด้านเทคโนโลยี และด้านเศรษฐกิจ ส่วนชุมชนซอยพิพัฒน์ 2 เป็นชุมชนมีระดับการพึ่งพาตนเองต่า จนถึงปานกลาง ในด้านเศรษฐกิจ ด้านเทคโนโลยี ด้านทรัพยากรธรรมชาติ/ชุมชน และด้านสังคม-วัฒนธรรม 2) ปัจจัยสำคัญที่สนับสนุนให้ชุมชนเขตเมืองสามารถพึ่งตนเองได้ ประกอบด้วยผู้นำชุมชน การมีส่วนร่วมของชุมชน ทรัพยากรชุมชน และองค์ความรู้เชิงนวัตกรรมของชุมชน3) องค์ประกอบของชุมชนที่สนับสนุนให้พึ่งตนเองได้ คือ ผู้นำทางความคิดของชุมชนเป็นกลไกสอดประสานผ่านกระบวนการบริหารจัดการ การมีส่วนร่วม และการบ่มเพาะจิตสานึกความรับผิดชอบต่อชุมชนนอกจากนี้ยังพบว่า กระบวนการสนับสนุนการพึ่งตนเองของชุมชน ได้แก่ 1) กระบวนการสร้างและค้นหาผู้นาชุมชนที่มีความน่าเชื่อถือเป็นที่ยอมรับ 2) กระบวนการสร้างทีมคณะกรรมการชุมชนเพื่อเป็นตัวขับเคลื่อนดำเนินการกิจกรรมหลัก 3) กระบวนการสื่อสารถึงประโยชน์และความจาเป็นในกิจกรรมกลุ่ม 4) กระบวนการสร้างการมีส่วนร่วมและมอบหมายความรับผิดชอบให้สมาชิกชุมชน 5) กระบวนการส่งมอบผลประโยชน์ของการเข้าร่วมกิจกรรม และ 6) กระบวนการในการสร้างความสัมพันธ์และสื่อสารต่อองค์กรภายนอก