การบริหารจัดการน้ำชุมชนเพื่อยกระดับรายได้ภาคการเกษตร

Abstract

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและลักษณะการบริหารจัดการน้ำ2) ศึกษารูปแบบและองค์ประกอบการบริหารจัดการน้ำชุมชน และ 3) เปรียบเทียบรูปแบบและองค์ประกอบการบริหารจัดการน้ำที่ประสบความสำเร็จ เพื่อเสนอเป็นสารสนเทศประกอบการกาหนดนโยบายการบริหารจัดการน้ำชุมชนเพื่อการเกษตรอย่างยั่งยืนต่อไป โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน โดยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์ผู้บริหารแหล่งน้ำ จำนวน 20 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและวิธีเชิงปริมาณใช้เก็บรวบรวมข้อมูลจากแบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่างที่เป็นประชากรในพื้นที่ศึกษา จำนวน 801 ตัวอย่าง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ผลการศึกษาพบว่าสภาพปัญหาสาคัญเกิดจากสภาพแวดล้อมที่มีการเปลี่ยนแปลงและการบริหารงานตามโครงสร้างของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องยังขาดความยืดหยุ่นในการดำเนินงานรวมถึงขาดการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ ส่วนรูปแบบและองค์ประกอบสำคัญในการบริหารจัดการน้ำควรเน้นการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนในรูปแบบการพัฒนาที่ทำควบคู่กันระหว่างพัฒนาสภาพแวดล้อมแหล่งน้ำกับพัฒนาระบบบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม เน้นให้ประชาชนรวมกลุ่มบริหารจัดการน้ำที่มีอยู่จำกัดให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมในพื้นที่ และแบ่งปันน้ำส่วนเกินให้กับพื้นที่ข้างเคียง โดยผลการเปรียบเทียบการบริหารแหล่งน้ำแต่ละโครงการพบว่า มีระบบการบริหารจัดการจากส่วนกลางที่สอดคล้องกัน แต่ส่วนที่แตกต่างกัน คือ กลไกการมีส่วนร่วมจากภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนในแต่ละพื้นที่ โดยเฉพาะการเปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็น การติดตามประเมินผลที่เป็นไปอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน ดังนั้นแนวทางการกำหนดนโยบายบริหารจัดการน้ำชุมชนให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากจะเน้นการสร้างการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนแล้ว ควรน้อมนาศาสตร์พระราชาสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน “เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา” มาประยุกต์ใช้ ด้วยการพัฒนาแหล่งน้ำควบคู่กันไป เพื่อยกระดับรายได้ชุมชนร่วมด้วย